foto evenementen elf fair nacht steden macro pentax lenzen tips

Home | Stations | Steden | Evenementen | Objectieven | Tips | Zwart & wit | Camera s | HDR fotografie | Verschillende onderwerpen | Fotoservice | E-mail

Tips, De groothoeklens

Naar Home

Naar Tips

De groothoeklens

Als je kijkt naar de verlanglijstjes van de meeste mensen dan is er vooral voor lichtsterke lenzen die verder en verder kunnen inzoomen om het beeld zo veel mogelijk te vullen. Maar kijk ook eens breder. Letterlijk. De groothoeklens is n van de grote geheimen van de fotografie. Wil je echt je fotografie naar een hoger plan tillen, dan kan een groothoek lens niet ontbreken in je cameratas. Van landschappen tot huwelijken, architectuur, fotojournalistiek en zelfs voor macro is de lens, dankzij de enorm korte scherpstelafstand en de grote scherpte, vaak perfect te gebruiken. Een groothoek lens is in de 35 mm definitie een lens die 24mm en korter is.

Omgerekend naar digitale crop camera s (APS-C) betekent dat je ongeveer bij 16 mm spreekt over groothoek. Deze digitale camera s hebben over het algemeen namelijk een kleinere sensor dan de gebruikelijke 35 mm bij film of Full-frame camera s. Waar een 200 mm lens zo snel 300-320 mm wordt (dankzij een cropfactor van 1,5 bij Nikon en Pentax, 1,6 bij Canon) verlies je breedte aan de andere kant van het spectrum. 16 mm als maximum is een hele brede lens en eigenlijk moet je dan al op zoek naar een super groothoek, zoals een 12-24 mm lens. Maar kijk ook eens dichter bij dan je zou verwachten. De meeste instapcamera s komen met een 18-55 mm kitlens (of ergens daar in de buurt). En dan zit je toch al erg dicht bij.

Vaak schuiven camerafabrikanten een 18-55 mm (of equivalent) als kitlens bij een consumentencamera, omdat hij voor zoveel situaties bruikbaar is en daarmee ideaal om in te stappen in deze hobby. Meestal wordt hierbij door de gebruikers de breedste stand genegeerd, 18 mm. Op de afstand waar veel mensen fotograferen moet je al snel gaan inzoomen om het beeld enigszins beeldvullend te maken. Hierbij vergeten ze de aloude fotografiewijsheid If your pictures aren t good enough, you re not close enough van Magnum fotograaf Robert Capa. Kortom, op stap met die voeten en dichter op je onderwerp duiken. Als dit ergens voor opgaat dan is het wel voor fotograferen met een groothoek lens. Als je te ver weg staat maak je een foto met enorm veel dode ruimte . Delen van een foto waarin niets gebeurt. Door de grote hoek zijn onderwerpen die je van een grote afstand fotografeert relatief klein ten opzichte van de omgeving, het is dus zaak om dicht bij te komen. Je zult verbaasd staan over hoe dicht bij dit kan zijn, tot bijna op het niveau van macro fotografie. Waarbij je wel moet bedenken dat de vergrotingsfactor niet echt heel sterk is, maar dit kan juist prima passen als je een onderwerp in de (natuurlijke) omgeving wilt plaatsen.

Actie

De lens dwingt je bijna letterlijk om dicht op de actie te gaan staan. Een ideaal onderwerp hiervoor is bijvoorbeeld je huisdier. Deze is vertrouwd met jou en staat daarom meestal toe dat je heel dicht bij kunt komen. Als je vervolgens op hetzelfde niveau als je huisdier een foto maakt zul je zien dat je zijn belevingswereld wordt ingezogen. En hier komt de reputatie vandaan dat een groothoek de kijker de actie in kan zuigen, in my face . Het is niet voor niets dat een groothoek lens erg veel gebruikt wordt door fotojournalisten die in kleine ruimtes maximale impact en drama moeten zien te cre ren om de foto op de voorpagina te krijgen. Maar zelfs voor landschappen geldt dit. Schitterende wolkenluchten worden nog eens extra benadrukt door de grond helemaal onderin het beeld te plaatsen en de volle aandacht aan de lucht te geven. Doordat je zo veel ruimte hebt moet je op zoek naar manieren om je beeld goed te vullen en diepte te cre ren.

Een goede landschapsfoto heeft een voorgrond onderwerp om het oog het beeld in te leiden naar het achtergrond onderwerp en ook om maximaal te profiteren van de enorme scherptediepte. Als je terugkijkt naar het ezelsbruggetje dat de sluitertijd idealiter minimaal 1/mm van lens is, dan heb je met een groothoek lens dus de mogelijkheid op 1/30 nog scherpe foto s af te leveren. Hoewel dit ook afhangt van hoe stabiel je hand is. Doordat de lijnen door de bolling van de lens sterker vertekenen dan bij andere lenzen (maar niet zo sterk als bij een fisheye lens) komt het er allemaal net iets bizarder uit te zien. Maar ook dit voegt toe aan de drama mogelijkheden van de lens. Je ziet nog wel eens foto s van koeien waarbij de fotograaf bijna op de snuit van de koe is gedoken. Het hoofd is door de bolling veel groter dan het lijf, dit geeft een komisch en apart effect. Werkt goed voor alles waar je de aandacht op wilt richten en toch de omgeving ook wilt laten zien.

Nadelen

Let op, een groothoek heeft ook een aantal nadelen. Zo is de hoek waarin je fotografeert veel groter, je moet dus opletten wat er allemaal in je beeld is. Je zal niet de eerste zijn die zijn eigen voeten in beeld krijgt. Denk ook goed aan de omvorming van de lens. Als je hem even omhoog of omlaag richt zul je zien dat in de randen rechte lijnen kromtrekken. Erg opvallend bijvoorbeeld als je lantaarnpalen in de hoeken hebt staan. In de bolling schuilt ook een gevaar als je mensen fotografeert. Als je niet goed oplet dan zorg je er zomaar voor dat iemand een veel grotere neus krijgt dan in het echt.

Dit wordt vaak niet gewaardeerd door je model. Een ander nadeel zie je met opzetfilters. Door de extreme hoek loop je sneller kans op vignetting , randen in het beeld, zeker als het om meerdere filters gaat die bovenop elkaar zitten, dan heb je op de wijdste stand al snel een rand in beeld. Dit hoeven niet meteen donkerzwarte randen te zijn, maar kan een vrij subtiele cirkel zijn (soms is het ook erg mooi om dit zelf toe te voegen om de kijker nog eens extra op het onderwerp te wijzen). Denk ook aan zonnekappen die soms net op de rand zitten. Een zonnekap is trouwens wel belangrijk, door de grote hoek loop je ook meer kans op lensflare in beeld, reflecties in de lens door invallend licht. Met twee paragrafen aan nadelen klinkt het allemaal redelijk nadelig. Maar ik hoop dat ik je toch heb kunnen overtuigen van het nut van een groothoek lens. Mits goed gebruikt opent het een wereld aan nieuwe mogelijkheden, van architectuur-, landschaps- en reisfotografie tot echte actiefoto s.

5 tips voor het fotograferen met een groothoeklens

Tip 1: Let op eventuele lensflares

Door de grote beeldhoek en de bolling van de lens, heb je bij een groothoek eerder last van lensflares op een zonnige dag of wanneer er een lamp in jouw richting schijnt. Soms geeft het extra sfeer, maar het is niet altijd de bedoeling dus let hierop tijdens het fotograferen! Door je camera een klein stukje meer naar links of rechts te draaien of m wat naar beneden te kantelen, kun je het vaak al voorkomen. Gebruik de bijbehorende zonnekap van je lens of houd bijvoorbeeld even je hand iets boven de lens om de lichtstraal te blokkeren.

Tip 2: Cre er diepte in je foto s

De dieptewerking is een krachtige eigenschap van groothoeklenzen en de diepte komt het beste tot zijn recht wanneer je een interessante voorgrond hebt om het beeld mee te vullen . Onderwerpen lijken al snel klein met een groothoek, maar dit is waar je goed kunt profiteren van de extreem korte scherpstelafstand. Want hoe dichter je bij een voorwerp bent, hoe groter het in beeld is en hoe meer diepte je foto heeft. Door lijnen en eventuele details op de voorgrond wordt de kijker op een natuurlijke manier door de foto heen geleid. Let daarom op de grootte van het voorwerp of de persoon in de voorgrond en speel hiermee.

Tip 3: Plaats je onderwerp in het midden

Wanneer je dicht bij iemand staat of iemand aan de rand van een foto plaatst, zal het gezicht of het lichaam behoorlijk vervormd in beeld komen. Het groothoek effect kan erg grappig en leuk zijn, maar het is niet altijd gewenst. Vaak is het mooier om een persoon in het midden te plaatsen. Gebruik deze ruimte om je onderwerp te kaderen en plaats het onderwerp zelf wat centraler. Bij het maken van een groepsfoto is het aan te raden om links en rechts wat ruimte in beeld te houden zodat de personen aan de zijkant er net zo goed op staan als de rest.

Tip 4: Bewerk je foto s

Door een interieur met een groothoeklens te fotograferen, kun je iets groter laten lijken. Bij architectuur lijkt een gebouw imposanter of je kunt het gehele gebouw goed in beeld krijgen met een groothoek. Bij dit soort foto s heb je er zeker baat bij om de foto s te bewerken in een programma zoals Adobe Lightroom of Adobe Photoshop. Je kunt de vervorming of vertekening gemakkelijk iets minderen en de belangrijkste lijnen in het beeld rechtzetten. Vergeet niet dat je aan de randen van het kader wat beeldverlies zult hebben door het bewerken en je daarom een foto soms iets ruimer moet kaderen of meerdere foto s van een object moeten maken op locatie.

Tip 5: Pas op voor vignettering

Voor een groothoek heb je speciale filters en een speciale filterhouder nodig. Wil je een opschroefbaar UV-filter, grijsfilter of een polarisatiefilter aanschaffen voor je lens? Kies dan voor een filter met een extra dunne rand, ook wel een 'slim filter' genoemd. Hiermee voorkom je dat de rand in beeld komt en vignettering veroorzaakt. Voor insteekfilters moet je een adapterring en een houder kopen die speciaal voor groothoekobjectieven geschikt is, omdat je ook dan anders het risico loopt dat de houder in beeld komt en je last krijgt van vignettering.